نحوه نوشتن رساله دکتری و فصل های اصلی آن

رساله دکتری در دانشگاه های مختلف ایران با توجه به روند انجام آن و کیفیت کاری که دانشگاه و اساتید از دانشجو می خواهند کمی متفاوت است. معمولا تز دکترا در پنج فصل نوشته می شود که شامل محتوای زیر است:

– فصل اول: که خیلی شباهت به پروپوزال دارد و در آن مقدمه، بیان مسأله تحقیق، اهداف، فرضیه ها، سوالات تحقیق (دقت شود که در رساله معمولا به خاطر اکتشافی بود فرضیه مطرح نمی وشد و بجای آن سوال پژوهشی ارائه می گردد)، قلمروهای مکانی، زمانی و موضوعی و تعریف مفهومی و عملیاتی واژگان تحقیق و در برخی دانشگاه ها خلاصه ای از روش تحقیق آورده می شود.

– فصل دوم: این فصل شامل ادبیات تحقیق و پیشینه می باشد. باید دقت شود که در رساله دکتری ادبیات تحقیق باید بسیار مفصل و جدید و از منابع داخلی و خارجی با ترجمه بسیار خوب باشد. تمامی پیشینه های داخلی و خارجی باید از جدید به قدیم مرتب شده و در آخر فصل دوم بیاید. سپس تحلیل پیشینه ها و نوآوری مطالعه حاضر باید توسط محقق بیان شود. ماتریس نویسنده- سال و نویسنده- کدهای خروجی باید در یک جدول در انتها آمده و کدهایی که بسیار تکرار شده اند در تحقیقات کیفی بیاید.

– فصل سوم: در فصل سوم رساله باید روش تحقیق و کارهایی که انجام شده است بیاید. در اینجا نباید محقق زیاد به روش ها و تعاریف روی بیاورد و باید کاری که خود انجام داده است بیان شود. تیترهایی که در این فصل می آید برای پایان نامه و رساله در مقطع دکتری شامل دو بخش کیفی و کمی می باشد و باید روش تحقیق، جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعداد نمونه، ابزارهای تحقیق، پروتکل ها، روش تجزیه و تحلیل، روایی و پایایی، همگی در این فصل مورد بررسی قرار گیرد.

– فصل چهارم: نتایج بدست آمده از آنالیز داده های جمع آوری شده در فصل چهارم جای می گیرد. این فصل شامل آمار توصیفی و اطلاعات جمعیت شناختی و همچنین آمار استنباطی می باشد. برای هر سوال پژوهشی پایان نامه در مقطع دکتری باید آنالیز و آزمون مناسب را بکار برد و در فصل چهارم به آن پاسخ داد. طبیعی است که استفاده از نرم افزارهای مناسب در این زمینه لازم می باشد.

– فصل پنجم: در این فصل پایان نامه و رساله دکتری نتیجه گیری، بحث و پیشنهادات جای می گیرد. در ابتدا خلاصه ای از نتایج تحقیق که در فصل چهارم آمده بود با ذکر شماره جدول ها آورده می شود و سپس هر کدام از نتایج با سایر یافته های بدست آمده توسط نویسندگان دیگر مقایسه شده و دلایل تفادت در نتایج بیان می شود. در ادامه بحث برای هر یک از نتایج با تئوری های مرتبط ارائه می شود و سپس پیشنهادات عملی و کار بردی برای هر یک از سوالات پژوهشی و یافته ای که بدست آمد نوشته می شود. پیشنهادات برای پژوهش های آتی در این زمینه هم در این فصل جای می گیرد. محدودیت های تحقیق که شامل محدودیت های در کنترل محقق و محدودیت های خارج از کنترل محقق می باشد هم در پایان می آید.

باید توجه شود که بعد از پنج فصل پایان نامه و رساله باید تمامی منابع بکار برده شده در متن ارائه شود که با فرمت APA معمولا انجام می شود. سپس پروتکل ها، مصاحبه ها، پرسشنامه ها و خروجی آنالیز تحت عنوان ضمائم جای می گیرد و با فهرست مطالبی که در ابتدا زده می شود بعلاوه چکیده های فارسی و انگلیسی و صفحات اول پایان نامه، یک رساله کامل می شود.